راز تب داغ «سفر‌های خارجی» در میان خانواده‌های ایرانی

حدود ۱۰ میلیون ایرانی در سال گذشته به خارج از کشور مسافرت کرده‌اند که در این میان، حدود یک سوم سفر‌ها مربوط به چهار مقصد ترکیه، امارات (دبی)، آذربایجان و گرجستان بوده است؛ ترکیه مقصد اول هموطنانمان در سال گذشته بوده، به طوری که حدود ۵/۲ میلیون ایرانی که ۷ درصد کل گردشگران ورودی به ترکیه را تشکیل می‌دهند، پارسال روانه این کشور شده‌اند. بعد از ترکیه، دبی دومین مقصد غیرزیارتی برای ایرانیان است. آذربایجان، گرجستان و ارمنستان هم دو - سه سالی است که به این لیست اضافه شده‌اند و تب ایرانی‌ها برای سفر به این کشور‌ها بالا گرفته است. اما در ورای این آمار، این سؤال مهم وجود دارد که چرا با وجود تعداد بی‌شمار اماکن گردشگری در داخل کشور، خانواده‌های ایرانی سفر خارجی را یکی از ملزومات زندگی امروز می‌دانند؟
بالابودن نرخ خدمات سفر در داخل کشور
کارشناسان معتقدند که خدمات سفر در ایران گران است و برای همین مردم ترجیح می‌دهند تا به‌جای یک سفر داخلی، با هزینه‌ای مشابه آن یا حتی کمتر، یک سفر خارجی را تجربه کنند. عبدالرضا مهاجری‌نژاد مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی سازمان میراث فرهنگی در این خصوص می‌گوید: «نرخ خدمات سفر در ایران بالاست؛ تنوع محصولات ارائه شده به مردم نیز در مقایسه با کشور‌های همسایه بسیار کمتر است و همین مسئله روی سفر‌های داخلی مردم تأثیر زیادی داشته است.»
یکی از خدمات سفر که البته هزینه زیادی را به مسافران تحمیل می‌کند، بهای خدمات حمل‌و‌نقل در سفر است. نرخ بلیت هواپیما و قطار در ایران در مقایسه با نرخ بلیت سفر به کشور‌های همسایه، بسیار گران‌تر است؛ این موضوع در شرایطی است که وقتی بلیت هواپیما برای مشهد، شیراز، اصفهان و تبریز بیش از ۲۵۰ هزار تومان در یک سفر هزینه دارد، نرخ بلیت چارتری به مقصد یکی از کشور‌های همسایه حتی تا ۳۰ هزار تومان هم کاهش پیدا می‌کند! چنین موضوعی در نرخ هتل و مراکز اقامتی هم دیده می‌شود که جای تأمل دارد.
درآمد ایرانی‌ها برای کارگران ترکیه‌ای
خرید در کنار تفریح، دومین عامل گرایش ایرانی‌ها به سفر‌های خارجی به خصوص سفر به کشور‌های همسایه است. در طول دو سال گذشته، شهر وان ترکیه به دلیل نزدیکی با مرز ایران و امکان سفر زمینی به آن، به یکی از مقاصد گردشگری ایرانیان تبدیل شده است. خرید لباس‌های ترک با قیمت کم، مهم‌ترین جاذبه این شهر کوچک در شرق ترکیه است. این شهر کوچک به جز یک دریاچه و فضای سبز اطراف آن، هیچ جاذبه گردشگری دیگری ندارد، اما ساخت پاساژ‌های بزرگ با حضور برند‌های معروف پوشاک، جذابیت‌های ویژه‌ای را به این شهر بخشیده است. سهل‌گیری گمرک و عدم توجه به محدودیت سقف ۸۰ دلاری برای خرید مسافری باعث شده تا سالانه میلیون‌ها دلار از سرمایه‌های کشور، صرف خرید لباس ترک از بازار‌های شهر وان شود. البته فروشگاه‌های استانبول در همین ترکیه، مال‌های معروف در دبی، و برخی فرودشگاه‌های آذربایجان و گرجستان، هم از مواردی است که خرید از آن‌ها را به صرفه کرده است.
فضای مجازی و پز سفر‌های خارجی
سفر به خارج از کشور، حالا به یکی از فرهنگ‌های زندگی مدرن تبدیل شده است. کسانی که پاسپورت ندارند یا در پاسپورتشان مهر خروج از کشور دیده نمی‌شود، گویی چیزی را در زندگی‌شان کم دارند. پزدادن‌های فضای مجازی هم مزید علتی بر این فرهنگ شده و هرکسی می‌خواهد عکسی با یکی از بنا‌های خاص در خارج از کشور داشته باشد. نگاهی به عکس‌های کاربران ایرانی در فضای مجازی نشان می‌دهد که هر کسی که یک بار پایش به مسکو باز شده، حتماً عکسی را در میدان سرخ مسکو گرفته است. سواحل آنتالیا، برج العربی دبی، مجسمه مادر تفلیس و طبیعت آذربایجان هم بخش مهمی از عکس‌های ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی را به خود اختصاص می‌دهند. این در حالی است که تنها در تهران، به عنوان پایتختی با قدمت ۲۰۰ ساله در کشور، حدود ۳۰۰ جاذبه گردشگری وجود دارد که به طور میانگین، پایتخت‌نشینان حتی ۱۰ درصد آن‌ها را هم تاکنون بازدید نکرده‌اند.
اگرچه سفر‌های خارجی تنها محدود به این عوامل نیست، اما عوامل دیگری مانند، عدم نیاز به اخذ ویزا، وجود آزادی‌های بی‌حساب در برخی کشور‌ها و البته تجربه سفر به کشور‌های دیگر هم از مهم‌ترین عوامل گرایش خانواده‌های ایرانی به اینگونه سفر‌ها و تغییر ذائقه و سبک سفر آن‌ها محسوب می‌شود که می‌طلبد فکری برای آن شود.